JuHoansi San open air museum

In het uitgestrekte Namibië leven verschillende stammen en er bestaan verschillende ´open lucht musea´ waar je een bezoek kan brengen aan zo´n stam. Ze nemen je mee in hun culturele gebruiken en rituelen van vroeger en van nu. We bezoeken de San, de oudste van de stammen in Zuidelijk Afrika. Wanneer we aankomen springt een man uit de bosjes die zich voorstelt als onze gids en meteen aan de zijkant van onze auto gaat hangen tot aan de receptie. ´De receptie´ is een grote boom waar je een soort van menu kaart krijgt van verschillende activiteiten; van bushwalk tot ´storytelling around the fire´. We tellen onze centen (want vergeten geld af te halen) en met een restjes van Zuid Afrikaanse randen, Namibische én Amerikaanse dollars starten we met een bush walk. We rijden eerst naar een ´cultural village´ waar een 20 tal mensen ons opwachten, allemaal gekleed in traditionele kledij. De vrouwen dragen mooie sieraden en een heuptasje van dierenhuid en de mannen dragen bogen en pijlenkokers. Witse is groter dan de grootste vrouw van het dorp. De gids gaat zich ook nog gauw omkleden.

We vertrekken op een bushwalk nadat we eerst van de jager een demonstratie krijgen van hoe je met stokken vuur kan maken. Ze doen het met twee afwisselend en de toeschouwer maakt ritmische aanmoedigende geluiden en als het lukt juichen ze allebei. Jannes mag na de wandeling een poging wagen. Intussen zijn er steeds meer mensen bij komen zitten en er wordt overal vrolijk gebabbeld. Wij vertrekken met een paar jagers en vrouwen de bosjes in. Als je kijkt naar dit landschap lijkt er buiten een paar schrale doornstruiken helemaal niets te zijn, maar de jager toont ons de rijkdom van de bush. We wandelen op een traag tempo en de San spreken constant op een zachte, rustige toon met elkaar. Ze kijken rond, de vrouwen stoppen af en toe aan een struik en verzamelen zaden en grassen om sieraden mee te maken en mee te koken. De jager toont ons verschillende planten, wortels en zaden en vertelt over hun werking. Hij doet het in zijn taal en gebruikt veel kliks en gebaren. Gelukkig is de gids er ook bij om te vertalen. De San die meewandelen zijn allemaal familie, de gids zijn oma, vrouw, baby en broer zijn erbij. Het hele dorp bestaat uit 450 mensen en eigenlijk zijn ze allemaal familie. Vroeger trouwden ze enkel binnen de San maar tegenwoordig zijn gemengde huwelijken toegestaan.

We leren een val maken, proeven van een bosaardappel, leren hoe de jagers water kunnen vinden wanneer ze drie dagen een giraf moeten achtervolgen nadat deze geschoten is met een gifpijl (het duurt drie dagen voor die doodvalt). Het is allemaal erg wonderlijk, er zit veel wijsheid in, heden en verleden lijken helemaal door elkaar te lopen, de manier waarop de mensen verbonden zijn en hoe ze met elkaar omgaan is bijzonder, hier brengt een grootmoeder geen dag door zonder haar kinderen, kleinkinderen en zelfs achterkleinkinderen te zien. Witse merkt op dat ze ook wel eens een tijdje op deze manier zou willen leven.

Na de wandeling gaan Jannes en Michiel nog vuur en een boog maken en oefenen ze op boogschieten en Witse en ik maken met de vrouwen juwelen van zaden en struisvogeleieren. Om af te sluiten zingen ze nog een lied dat nog steeds gebruikt wordt wanneer er iemand van de stam ziek is en de medicijnman een tip van de voorouders nodig heeft over de verzorging van de zieke. In trance door een hele nacht zingen en dansen, ontvangt hij deze tip en enkel wanneer deze niet helpt, zal er naar een ziekenhuis gegaan worden. Ook bevallingen gebeuren steeds onder vrouwen binnen de stam. Jagen mag niet meer van de overheid, dus de San zijn verplicht vlees te kopen en dus geld te verdienen. Wanneer we vertrekken en er nog even gesproken wordt over aankoop van juwelen, wordt het voor het eerst stil, een spannend moment. Er is meer en meer te kopen, niemand heeft werk en het museum zal onder corona ook niet erg goed te doen hebben.

Het  was een bijzondere ontmoeting en hoewel het best gek is dat een 30 tal mensen zich gauw gaan verkleden wanneer je aankomt was het op geen moment ongemakkelijk. De mensen leken oprecht blij ons te laten zien hoe ze leefden en leven en wat ze belangrijk vinden. We hebben onze ogen uitgekeken en de volgende dagen blijven al deze indrukken door onze gedachten en gesprekken naar boven komen.